بحران آب در تهران؛ قطعی‌های بی‌اطلاع، صدای مردم را درآورد | آیا «جدول زمان‌بندی قطعی آب» در راه است؟
همزمان با رکوردشکنی گرمای تابستان و کاهش شدید ذخایر آبی، تهران با تنش جدی در تأمین آب مواجه شده است. اگرچه مسئولان مدعی‌اند که برنامه‌ای برای قطعی آب وجود ندارد، شواهد میدانی چیز دیگری می‌گوید؛ قطعی بی‌اطلاع، افت فشار شدید، سهمیه‌بندی مخفیانه و بازگشت مخازن خانگی حالا سوال اصلی را به میان می‌کشد: آیا در آستانه انتشار «جدول زمان‌بندی قطعی آب» قرار داریم؟
در شرایطی که دمای تهران از مرز ۴۰ درجه عبور کرده و مصرف آب خانگی به اوج خود رسیده، گزارش‌ها از افت شدید فشار و حتی قطع کامل آب در بخش‌هایی از پایتخت حکایت دارد. مسئولان وزارت نیرو با تأکید بر اینکه «قطع برنامه‌ریزی‌شده آب در دستور کار نیست» تلاش دارند فضا را آرام جلوه دهند، اما به‌نظر می‌رسد واقعیت با اظهارات رسمی فاصله چشمگیری دارد.
افزایش دما، افزایش مصرف؛ آیا فشار آب قربانی می‌شود؟
به‌گفته‌ی علی سیدزاده، مدیرکل دفتر مدیریت مصرف شرکت آب و فاضلاب کشور، با هر درجه افزایش دما بالاتر از ۴۰ درجه، مصرف آب بین ۲ تا ۵ درصد بالا می‌رود. او می‌گوید: «در حال حاضر قطع برنامه‌ریزی‌شده‌ای در دستور کار نیست، اما اگر مصرف کنترل نشود، احتمال کاهش محسوس فشار وجود دارد.»
طبق آمار ارائه‌شده از سوی سیدزاده، سرانه مصرف آب در کشور حدود ۱۹۵ لیتر برای هر نفر در شبانه‌روز است. این در حالی‌ست که الگوی تعریف‌شده ملی ۱۳۰ لیتر و معیار جهانی بانک جهانی ۱۰۰ لیتر است. به گفته او، فاصله بین این اعداد، گویای مصرف ناهنجار آب در کشور است.
تهران در میان بدترین‌ها | ۶ استان در لیست قرمز
در لیست استان‌های پرمصرف، تهران جایگاه نگران‌کننده‌ای دارد. سیدزاده می‌گوید: «استان‌های خوزستان، البرز، لرستان، زنجان، فارس و تهران جزو پرمصرف‌ترین‌ها هستند. در تهران، متوسط مصرف برای هر نفر در شبانه‌روز ۱۹۰ لیتر است.»
در مقابل، استان‌هایی مانند خراسان شمالی، مرکزی، سیستان و بلوچستان و شهر مشهد در دسته‌ی کم‌مصرف‌ها قرار دارند. مشهد با ۱۳۰ لیتر مصرف، دقیقاً مطابق با الگوی مصرف عمل می‌کند.
نشتی، کولر آبی، سبک زندگی؛ همه در نقش متهم
مدیرکل دفتر مدیریت مصرف می‌گوید فرسودگی لوله‌ها، استفاده از کولرهای پرمصرف، نبود تجهیزات کاهنده و سبک زندگی ناهماهنگ با اقلیم از جمله دلایل بحران مصرف هستند. به گفته او، فقط با بستن دوش حمام به‌مدت پنج دقیقه، می‌توان بین ۷۵ تا ۱۰۰ لیتر در روز صرفه‌جویی کرد.
وی افزود: «کولر آبی در فصل گرم سال بین ۴۰۰ تا ۶۰۰ لیتر آب می‌بلعد. تنها با نصب یک سایه‌بان ساده، می‌توان تا ۲۰ درصد از مصرف آن را کاهش داد.»
۱۵ درصد آب، فقط در لوله‌ها ناپدید می‌شود!
طبق اعلام رسمی آبفا، حدود ۱۵ درصد از آب در شبکه‌ی توزیع به‌صورت فیزیکی هدر می‌رود؛ بیشتر این هدررفت ناشی از فرسودگی زیرساخت‌هاست. این آمار تکان‌دهنده نشان می‌دهد بخشی از مشکل کم‌آبی تهران اصلاً به مصرف خانگی مربوط نمی‌شود بلکه در همان شبکه‌ی انتقال تلف می‌شود.
کاهش ۴۸ درصدی بارش؛ بحران بی‌سابقه آب در تهران
بارندگی‌های امسال نیز نسبت به میانگین بلندمدت، افت چشمگیری داشته است. سیدزاده هشدار داد: «میانگین بارندگی در تهران فقط ۱۳۶ میلی‌متر بوده، در حالی‌که این رقم باید حدود ۲۲۶ میلی‌متر باشد؛ یعنی با کاهش ۴۸ درصدی مواجه‌ایم.»
مخزن و پمپ؛ راه‌حل نجات یا عقب‌گرد به دهه ۶۰؟
با افزایش فشار کم‌آبی، توصیه‌هایی نظیر نصب پمپ و مخازن ذخیره آب برای طبقات بالا به شدت مطرح شده است. مدیر آبفای تهران تأکید می‌کند: «در مناطقی که دچار تنش آبی هستند، تأمین آب فقط تا یک طبقه تضمین می‌شود. نصب مخزن خانگی برای بقیه طبقات ضروری است.»
او همچنین از پروژه‌هایی چون انتقال آب از سد طالقان و ترمیم نشتی سد لار به‌عنوان اقدامات فوری در دستور کار یاد کرد.
آب در جنوب قطع شد؛ صدای مردم درآمد
گزارش‌های میدانی نشان می‌دهد ساکنان جنوب تهران روزهاست با افت شدید فشار یا حتی بی‌آبی مطلق روبه‌رو هستند. این قطعی‌ها بدون اطلاع‌رسانی قبلی رخ داده‌اند. در منطقه صالحیه، طبق گفته یکی از ساکنان، آب از ساعت ۱۱ شب تا ۱۱ صبح قطع می‌شود.
«نه اعلام می‌کنند، نه توضیح می‌دهند. ما مجبور شدیم تانکر آب بخریم. این تبعیض است. چرا شمال تهران آب دارد و ما نه؟» این بخشی از گلایه‌های ساکنان جنوب است که خودشان را در جنگ نابرابر تأمین منابع می‌بینند.
تشدید بحران و «انتقال آب سطحی»؛ اسم رمز قطع کامل؟
بررسی‌ها نشان می‌دهد بسیاری از قطعی‌های فعلی با عنوان «انتقال آب سطحی» توجیه می‌شوند؛ درواقع، آب در برخی مناطق قطع شده و با تانکر منتقل می‌شود. این یعنی بازگشت به شرایطی شبیه دهه ۶۰؛ مخزن و تانکر، دوباره به بخشی از زندگی شهروندان تبدیل شده‌اند.
سؤال اصلی؛ آیا زمان‌بندی قطعی آب هم مثل برق اعلام خواهد شد؟
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای تهران هشدار داده: «تنها ۱۴ درصد از ظرفیت مخازن سدهای تهران پر است. این بدترین سال آبی در شش دهه اخیر است.»
همزمان محسن اردکانی، مدیرعامل آبفای استان تهران، گفته: «اگر مردم ۲۰ درصد مصرف‌شان را کم نکنند، وارد فاز قطعی برنامه‌ریزی‌شده خواهیم شد.»
او به خانواده‌ها پیشنهاد داده مخازن ذخیره با حجم ۷۵ لیتر به‌ازای هر نفر تهیه کنند. حتی برخورد با مشترکان پرمصرف، قطع ۲۴ ساعته آب و افزایش تصاعدی تعرفه‌ها هم مطرح شده است.
