وقتی گرما مغز را کم‌فروغ می‌کند؛ اثرات خطرناک تابستان بر تمرکز و حافظه

افزایش دما و تهدیدی برای ذهن

افزایش محسوس دمای هوا در تابستان، علاوه بر فشار فیزیکی بر بدن، تاثیر چشمگیری بر عملکرد شناختی انسان دارد. مطالعات علمی متعددی نشان می‌دهند که گرمای شدید می‌تواند موجب ضعف حافظه، کاهش تمرکز، اختلال در تصمیم‌گیری و حتی افزایش رفتارهای تکانشی شود.

فشار فیزیولوژیکی بر مغز

به گزارش خبرآنلاین، وقتی دمای محیط بالا می‌رود، دمای مرکزی بدن نیز افزایش پیدا می‌کند و سیستم گردش خون تحت فشار قرار می‌گیرد. در چنین شرایطی، بدن جریان خون را به اندام‌های حیاتی هدایت می‌کند و همین موضوع باعث کاهش اکسیژن‌رسانی به نواحی حساس مغز مانند قشر پیش‌پیشانی (Prefrontal Cortex) می‌شود؛ همان بخشی از مغز که مسئول تمرکز، تصمیم‌گیری و کنترل هیجانات است.

مطالعات نشان داده‌اند که قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض گرمای شهری، توانایی یادگیری و تمرکز را به‌ویژه در دانش‌آموزان و جوانان کاهش می‌دهد، به خصوص هنگام انجام وظایف پیچیده مثل حل مسائل ریاضی.

اختلال خواب و پیامدهای شناختی

دمای بالای شبانه، به ویژه در مناطقی که از ۲۵ درجه سانتی‌گراد فراتر می‌رود، کیفیت خواب را به شدت کاهش می‌دهد. خواب ناکافی و سطحی، ترشح ملاتونین را مختل کرده و فعالیت سیناپسی مغز را کاهش می‌دهد. تحقیقات نشان می‌دهند که گرمای شبانه می‌تواند منجر به تصمیم‌گیری‌های غیرمنطقی و افزایش رفتارهای تکانشی شود، به‌ویژه در مکان‌هایی که تهویه مطبوع محدود است.

تغییرات روان‌شناختی و رفتاری

افزایش دما باعث تغییر در سطح سروتونین، یکی از مهم‌ترین انتقال‌دهنده‌های عصبی مرتبط با خلق‌وخو، می‌شود. این تغییرات می‌توانند تحریک‌پذیری، پرخاشگری و کاهش توانایی کنترل هیجانات را تشدید کنند. همچنین گرما با افزایش سطح کورتیزول، هورمون استرس، اضطراب و بی‌قراری را بیشتر می‌کند.

راهکارهای ساده برای محافظت از مغز

برای کاهش اثرات منفی گرما بر ذهن و تمرکز، رعایت موارد زیر توصیه می‌شود:

1. تنظیم دمای محیط: استفاده از تهویه مطبوع یا پنکه می‌تواند فشار گرما را کاهش دهد.

2. مصرف آب کافی: حتی اگر احساس تشنگی نمی‌کنید، نوشیدن آب ضروری است.

3. پرهیز از فعالیت‌های ذهنی سنگین: به ویژه در ساعات اوج گرما (ظهر تا عصر).

4. استفاده از لباس سبک و روشن: کمک می‌کند بدن خنک بماند.

5. ایجاد محیط خواب خنک: پرده‌های ضخیم و کاهش نور، کیفیت خواب را بهبود می‌بخشد.

با رعایت این نکات ساده اما کاربردی، می‌توان سلامت مغز را در تابستان حفظ کرد و از افت بهره‌وری ذهنی جلوگیری نمود.