کم‌آبی بدن؛ ۱۰ علامتی که اغلب نادیده گرفته می‌شوند

فرارو – کم‌آبی بدن پدیده‌ای است که به‌سرعت رخ می‌دهد، اما آثار آن می‌تواند روی عملکرد تمام اندام‌های حیاتی تأثیر بگذارد. آگاهی از علائم اولیه کم‌آبی، به حفظ سلامت روزانه کمک می‌کند و از بروز مشکلات جدی جلوگیری می‌کند.

به گزارش فرارو به نقل از پریونشن، فرهنگ نوشیدن آب در سال‌های اخیر تغییرات محسوسی داشته است. بطری‌های آب قابل‌استفاده مجدد به همراه روزمره بسیاری از افراد تبدیل شده‌اند، اما حتی با این تغییرات، هنوز بسیاری از مردم در طول روز به میزان کافی آب مصرف نمی‌کنند، به‌ویژه زمانی که ترجیح می‌دهند قهوه یا نوشیدنی‌های دیگر را جایگزین آب کنند.

شرایطی مانند هوای گرم یا ورزش‌های سنگین، خطر کم‌آبی را افزایش می‌دهد. پزشکان می‌گویند کم‌آبی زمانی رخ می‌دهد که بدن نتواند مایعات از دست رفته از طریق ادرار، تعریق یا تنفس را جبران کند. این مشکل فراتر از حس تشنگی است و می‌تواند عملکرد همه اندام‌های حیاتی را تحت تأثیر قرار دهد.

میزان آب مورد نیاز بدن

قاعده مشهور «هشت لیوان آب در روز» برای همه افراد دقیق نیست. دکتر مایکل سث اسمیت، متخصص پزشکی ورزشی در مؤسسه ارتوپدی فلوریدا، می‌گوید نیاز بدن به آب بسته به سن، سلامت، میزان فعالیت و شرایط آب‌وهوایی متفاوت است.

کودکان و سالمندان معمولاً به مایعات بیشتری نیاز دارند. افرادی که داروهای خاص مصرف می‌کنند، سابقه بیماری قلبی دارند یا اخیراً به عفونت‌های ویروسی مبتلا شده‌اند نیز باید مصرف آب خود را افزایش دهند. در مناطق گرم و مرطوب و هنگام ورزش‌های تعریق‌زا، کم‌آبی به‌طور ویژه خطرناک است.

دکتر اسمیت توضیح می‌دهد که یک فرد حدود ۷۰ کیلوگرمی، تقریباً پنج لیتر آب در بدن دارد و یک ورزشکار فعال ممکن است در یک جلسه تمرین تا دو لیتر از این میزان را از دست بدهد. بنابراین جبران مایعات از دست رفته ضروری است. بهترین روش ساده است: وقتی تشنه شدید، آب بنوشید و در طول ورزش، قبل و بعد از آن، مصرف آب را فراموش نکنید. همچنین میوه‌ها و سبزیجات آبدار مانند خیار، هندوانه، پرتقال و کاهو می‌توانند به هیدراته ماندن بدن کمک کنند.

۱۰ نشانه کم‌آبی بدن

۱. تشنگی
دکتر اسمیت می‌گوید: «زمانی که احساس تشنگی می‌کنید، بدن شما حدود دو درصد کم‌آب شده است.» نادیده گرفتن این علامت می‌تواند به کم‌آبی شدیدتر منجر شود، به‌ویژه هنگام فعالیت بدنی.

۲. خشکی دهان
خشکی دهان یکی از اولین هشدارهای بدن است. کمبود مایعات باعث کاهش تولید بزاق می‌شود و حتی می‌تواند موجب بوی بد دهان گردد. بهترین راه حل نوشیدن آب است، نه استفاده از آدامس یا خوشبوکننده.

۳. تیرگی ادرار
رنگ ادرار شاخص مهمی از میزان آب بدن است. هرچه شفاف‌تر باشد، نشان‌دهنده هیدراته بودن بدن است. تیرگی ادرار، نشانه نیاز فوری بدن به آب است.

۴. کاهش دفعات ادرار
وقتی آب کافی وجود نداشته باشد، کلیه‌ها قادر به دفع مواد زائد نیستند و دفعات ادرار کاهش می‌یابد. ادامه این وضعیت می‌تواند باعث تجمع مواد زائد و افزایش ریسک سنگ کلیه شود.

۵. خشکی پوست
پوست به گردش خون مناسب نیاز دارد و خشکی بیش از حد می‌تواند نشانگر کم‌آبی باشد. مصرف مایعات کافی پوست را از درون تغذیه می‌کند.

۶. افت فشار خون
پلاسما بیش از نیمی از حجم خون را تشکیل می‌دهد و ترکیبی از آب، پروتئین و نمک است. کم‌آبی باعث غلیظ شدن خون و کاهش فشار آن می‌شود و سرگیجه یا ضعف ایجاد می‌کند.

۷. گرفتگی عضلات
کم‌آبی حجم خون را کاهش می‌دهد و جریان خون به عضلات محدود می‌شود، که می‌تواند منجر به گرفتگی و درد ناگهانی شود.

۸. یبوست
آب کافی برای حرکت روان غذا در روده‌ها ضروری است. کم‌آبی می‌تواند یبوست ایجاد کند و در طولانی‌مدت جذب مواد مغذی را مختل کند.

۹. خستگی مداوم
کم‌آبی باعث کاهش جریان خون به مغز و افزایش ضربان قلب می‌شود و می‌تواند حس بی‌حالی و ضعف ایجاد کند. حتی افت انرژی بعدازظهر می‌تواند ناشی از کم‌آبی خفیف باشد.

۱۰. سردرد و سرگیجه
کمبود آب عملکرد مغز را تحت تأثیر قرار می‌دهد و ممکن است منجر به سردرد، کاهش تمرکز و تحریک‌پذیری شود. در موارد شدید، سرگیجه، تهوع یا غش می‌تواند رخ دهد و نیاز فوری به مایعات دارد.

درمان و پیشگیری

کم‌آبی خفیف با نوشیدن آب و مصرف خوراکی‌های حاوی نمک قابل رفع است. نوشیدن جرعه‌جرعه آب از حالت تهوع جلوگیری می‌کند و مکیدن یخ می‌تواند به دریافت تدریجی آب کمک کند.

اگر علائم با این روش‌ها بهبود نیافت، نوشیدنی‌های ورزشی حاوی الکترولیت‌ها توصیه می‌شوند که سدیم و پتاسیم بدن را تنظیم می‌کنند و عملکرد عضلات را حمایت می‌کنند.

در موارد شدید، زمانی که فرد قادر به نوشیدن نیست یا دچار استفراغ و تغییر هوشیاری شده است، مراجعه به مراکز درمانی ضروری است. پزشکان در این شرایط با تزریق سرم، مایعات و الکترولیت‌ها، تعادل بدن را بازمی‌گردانند.