۵ عادتی که هر روز هوش شما را به تدریج نابود می‌کند

از نظر روانشناسی، گاهی بدترین دشمن ما خودمان هستیم و این مسئله در مورد ضریب هوشی و عملکرد مغز اهمیت دوچندان پیدا می‌کند. دکتر امین جعفری می‌گوید: «ضریب هوشی کاملاً بر آنچه واقعاً از مغزمان خارج می‌شود تمرکز دارد. این ترکیبی از عملکرد شناختی، عملکرد اجرایی، هوش سیال و جنبه کاربردی هوش در دنیای واقعی است که به آنچه استرنبرگ «هوش موفق» می‌نامد، اشاره دارد.»

وقتی روی انتخاب‌هایی که تفکر ما را تیز یا کند می‌کنند تمرکز می‌کنیم، متوجه می‌شویم بخش زیادی از نتیجه در دستان خود ماست. خودتخریبی مسئله‌ای تازه نیست؛ شروع مسیر به سوی عادت‌های هوشمندانه با شناخت عادت‌هایی است که ما را عقب نگه می‌دارند. خودآگاهی، در این مسیر، مؤثرترین ابزار است. در ادامه، پنج اشتباه رایج ذهنی که مانع تبدیل شدن به بهترین نسخه خودمان می‌شوند را مرور می‌کنیم.

۱. نادیده گرفتن مغز به عنوان عضله‌ای قابل تمرین

یکی از عاداتی که باعث کندی عملکرد مغز می‌شود، تصور آن به عنوان یک توانایی ثابت است. روانشناسان این دیدگاه را «نظریه نهادی هوش» می‌نامند و بر این باور استوار است که هوش ذاتی و تغییرناپذیر است.

جایگزین مؤثرتر، نگرش رشدمحور است که هوش را چیزی می‌داند که می‌تواند با تلاش و استراتژی بهبود یابد. مطالعات بلکول و همکارانش نشان دادند که دانش‌آموزانی که آموزش دیدند هوش می‌تواند مانند عضله رشد کند، در طول یک سال پیشرفت قابل توجهی در نمرات ریاضی داشتند، در حالی که همسالانشان که به هوش ثابت اعتقاد داشتند، تغییری نکردند.

این تحقیق نشان می‌دهد که نحوه‌ی گفت‌وگوی درونی ما با خودمان می‌تواند مسیر عملکردمان را تغییر دهد. با وجود این، بسیاری هنوز رفتار می‌کنند گویی مغز آن‌ها سقف ثابتی دارد، در حالی که درهای پیشرفت باز است.

۲. محروم کردن مغز از خواب کافی

تحقیقات طولانی‌مدت نشان می‌دهند که خواب چیزی فراتر از استراحت ساده است. خواب زمانی است که مغز اطلاعات روزانه را پردازش، تمرین و بازسازی می‌کند. محرومیت از خواب عملکرد اجرایی را کاهش داده و تصمیم‌گیری را مختل می‌کند.

در یک مطالعه EEG، زینگ و همکارانش نشان دادند که ۲۴ ساعت محرومیت از خواب، زمان واکنش را به شکل قابل‌توجهی افزایش می‌دهد. حتی محدودیت‌های متوسط خواب شبانه، حافظه کاری، توجه، خلق و خو و قضاوت را مختل می‌کند.

به عبارت دیگر، مغز ما برای هماهنگی با ریتم طبیعی خود به خواب کافی نیاز دارد و رعایت آن باعث بهبود عملکرد شناختی می‌شود.

۳. مصرف الکل و تأثیر مخرب آن

الکل یکی از بارزترین عوامل خودتخریبی است. تجربه هر کسی که بیش از یک لیوان نوشیدنی الکلی مصرف کرده باشد، نشان می‌دهد که تفکر تحت تأثیر آن تغییر می‌کند، اما اثرات عمیق‌تری نیز وجود دارد.

مطالعات جاستو و همکارانش نشان دادند که مصرف هشت نوشیدنی یا بیشتر در هفته با آسیب مغزی مرتبط است. در مطالعه‌ای بر ۱۷۸۱ نفر، احتمال ضایعات عروقی مغز در مصرف‌کنندگان شدید ۱۳۳ درصد و در مصرف‌کنندگان سابق ۸۹ درصد بیشتر بود. همچنین گره‌های تاو، شاخص بیماری آلزایمر، در مصرف‌کنندگان شدید ۴۱ درصد و در مصرف‌کنندگان سابق ۳۱ درصد بیشتر دیده شد.

حتی مصرف متعادل الکل هم ممکن است توانایی شناختی را در بلندمدت کاهش دهد. کاهش یا مدیریت مصرف الکل می‌تواند یکی از هوشمندانه‌ترین تصمیماتی باشد که برای شفافیت ذهن و سلامت مغز می‌گیرید.