سه نوع افسردگی که کمتر درباره‌شان می‌دانید و روش‌های درمانی هر کدام
تحقیقات جدید نشان می‌دهد افسردگی تنها یک بیماری ساده نیست و هر نوع آن نیازمند روش درمانی متفاوت است. با شناخت دقیق سه نوع اصلی افسردگی، می‌توان مسیر درمان را هدفمندتر و مؤثرتر پیش برد.
فرارو – یافته‌های علمی تازه روشن می‌کند که افسردگی به شکل یک بیماری یکپارچه نیست، بلکه شامل زیرمجموعه‌هایی است که هر کدام الگوهای خاصی از علائم و نیازهای درمانی متمایز دارند.
به گزارش فرارو به نقل از تلگراف، این روزها اغلب می‌شنویم که «داروهای ضدافسردگی مؤثر نیستند»؛ هرچند این مسئله برای نیمی از بیماران که با این داروها بهبود پیدا می‌کنند، صدق نمی‌کند. در سوی دیگر، برخی افراد معتقدند ورزش، هوای تازه و تغذیه سالم می‌تواند خلق پایین را بهبود دهد، اما تحقیقات نشان می‌دهد این روش تنها در حدود ۶۰ درصد موارد پاسخگوست. روان‌درمانی هم ممکن است مؤثر باشد، ولی این روش نیز برای همه بیماران یکسان جواب نمی‌دهد و اثربخشی درمان‌ها با هم متفاوت است.
اگرچه افسردگی میلیون‌ها نفر را درگیر کرده و قرن‌ها مورد مطالعه قرار گرفته، درمان آن همچنان چالش‌برانگیز است. پژوهش‌های اخیر نشان می‌دهد که مسیر درمانی کلاسیک ممکن است کامل نبوده باشد. پروفسور جاناتان رویزر، استاد علوم اعصاب و سلامت روان در دانشگاه کالج لندن، می‌گوید: «علائمی مانند تورم یا خستگی می‌تواند ناشی از بیماری‌های مختلف باشد؛ افسردگی هم علل و ابعاد متنوعی دارد.» او با استفاده از تصویربرداری fMRI مغز افراد مبتلا به افسردگی را بررسی می‌کند و یافته‌هایش می‌تواند نگاه متخصصان را به این بیماری و درمان آن تغییر دهد.
افسردگی چیست؟
افسردگی وضعیتی روانی است که با خلق پایین مداوم یا از دست دادن علاقه و لذت در زندگی مشخص می‌شود. جالب است بدانید که حتی بدون خلق پایین هم می‌توان به تشخیص افسردگی رسید. خلق پایین رایج‌ترین علامت این بیماری است و بیش از ۹۰ درصد مبتلایان آن را تجربه می‌کنند. «آنهدونیا» یا ناتوانی در لذت بردن، تقریباً دوسوم بیماران را درگیر می‌کند. رویزر می‌گوید: «افسردگی مفهومی مبهم است.»
راهنمای ICD-10 برای تشخیص افسردگی ۹ علامت فهرست می‌کند که وجود ۵ مورد برای تشخیص کافی است. برخی علائم مانند اختلال خواب ممکن است به صورت کم‌خوابی یا پرخوابی ظاهر شوند. بنابراین ترکیب‌های متنوعی از علائم می‌تواند وجود داشته باشد بدون اینکه علت واحدی برای همه باشد. نظریه قدیمی کمبود سروتونین، به گفته او، ساده‌انگارانه و متعلق به دهه ۱۹۶۰ است. تغییرات عملکرد مغز در چند بعد مختلف احتمالاً عامل بروز علائم متنوع است.
سه نوع اصلی افسردگی
مطالعه‌ای در دانشگاه واشینگتن در سنت‌لوئیس با استفاده از داده‌های بانک زیستی بریتانیا، سه الگوی رایج افسردگی را شناسایی کرده است:
-
خلق پایین بدون کاهش انگیزه: شامل غم، بی‌حسی یا پوچی حداقل به مدت دو هفته، تحریک‌پذیری یا عصبانیت بیش از حد، احساس گناه یا شرم بی‌مورد، دیدگاه منفی مداوم نسبت به خود و توانایی‌ها.
-
کاهش انگیزه بدون خلق پایین: خستگی مداوم حتی با خواب کافی، مه‌مغزی و اختلال در تمرکز یا تصمیم‌گیری، کاهش توان انجام امور روزمره، کاهش میل جنسی و کاهش علاقه به فعالیت‌ها و دیگران.
-
ترکیب خلق پایین و کاهش انگیزه: ترکیبی از مجموعه علائم دو گروه بالا.
دکتر ژانین بایستربوش، نویسنده اصلی پژوهش، می‌گوید: «علائم مختلف با الگوهای متفاوتی در مغز مرتبط‌اند، هرچند افراد با علائم مشابه گاهی الگوهای مغزی متفاوتی دارند.» به همین دلیل بسیاری از عصب‌پژوهان دیگر به یک توضیح واحد برای افسردگی باور ندارند.
رویزر توضیح می‌دهد: «مدارهای مغزی مرتبط با انگیزه با علائمی مثل بی‌انرژی بودن و مه‌مغزی ارتباط دارند، در حالی که مدارهای دیگر پردازش احساسات منفی را کنترل می‌کنند. این مدارها می‌توانند بر یکدیگر تأثیر بگذارند و شناخت آنها می‌تواند به مداخلات هدفمندتر در آینده منجر شود.»
ژنتیک و التهاب در افسردگی
وراثت‌پذیری افسردگی حدود ۴۰ تا ۵۰ درصد برآورد می‌شود و تجربه‌های زندگی نیز می‌توانند خطر ابتلا را افزایش دهند. نظریه جدید نشان می‌دهد التهاب مزمن بدن ممکن است موجب تغییرات مغزی مرتبط با افسردگی شود و توضیح می‌دهد که چرا ورزش و برخی داروهای ضدافسردگی اثرات ضدالتهابی دارند.
روش‌های درمانی بر اساس نوع افسردگی
به گفته دکتر یوت شلین، تصویربرداری مغزی در آینده می‌تواند نتایج درمان را پیش‌بینی کند و راه را برای شخصی‌سازی درمان براساس علائم هر فرد هموار سازد.
-
خلق پایین بدون کاهش انگیزه: داروهای ضدافسردگی (SSRI) که بیشترین تأثیر را روی کاهش هیجانات منفی دارند و رفتاردرمانی شناختی (CBT) برای تغییر الگوهای فکری منفی.
-
خلق پایین همراه با کاهش انگیزه: تمرین‌های ذهن‌آگاهی و مدیتیشن برای کاهش استرس و اضطراب.
-
خلق پایین شدید: تحریک عمقی مغز (DBS) برای موارد مقاوم و تحریک مغناطیسی مغز (TMS) به عنوان روش غیرتهاجمی.
-
کاهش انگیزه: ورزش منظم حداقل ۱۵۰ دقیقه در هفته و داروی کتامین که در برخی کشورها برای بهبود مشکلات انگیزشی استفاده می‌شود.
رویزر تأکید می‌کند: «هیچ درمان واحدی برای همه وجود ندارد. اگر یک روش جواب نداد، باید با پزشک درباره گزینه‌های دیگر صحبت کرد.»
