هشدار متخصصان در آستانه هوای گرم: پنکه و کولر خطرناک‌اند!
اگر در این روزهای گرم به پنکه و کولر پناه برده‌اید، وقت آن رسیده که نگاه دقیق‌تری به عوارض پنهان آن‌ها بیندازید. گرچه این وسایل در ظاهر آسایش و راحتی به ارمغان می‌آورند، اما ممکن است سلامت‌تان را در سکوت تهدید کنند.
با افزایش دما در فصل تابستان، بسیاری از افراد برای فرار از گرما به وسایل سرمایشی مانند پنکه و کولر پناه می‌برند، اما استفاده بی‌رویه و ناآگاهانه از این تجهیزات می‌تواند مشکلات جدی برای سلامت به‌دنبال داشته باشد.
دو پزشک متخصص در حوزه طب سنتی ایرانی و بیماری‌های تنفسی نسبت به تبعات استفاده مداوم و نادرست از وسایل خنک‌کننده هشدار داده‌اند. در همین راستا، دکتر مریم احمدی، متخصص طب ایرانی و عضو انجمن علمی پزشکی ایرانی، درباره اثرات هوای سرد تولیدشده توسط کولر و پنکه بر بدن توضیحاتی ارائه داد.
او با اشاره به دیدگاه طب سنتی بیان کرد: «در طب ایرانی، بدن بر پایه چهار ویژگی اصلی یعنی گرمی، سردی، تری و خشکی استوار است. هوای سرد و خشک که از کولر و پنکه به‌طور مستقیم به بدن برخورد می‌کند، تعادل این ویژگی‌ها را بر هم می‌زند.»
وی تأکید کرد: این اختلال به‌ویژه برای افرادی با مزاج سرد و خشک – مانند افراد سوداوی – می‌تواند خطرناک‌تر باشد و پیامدهایی چون خشکی مخاط بینی، یبوست، دردهای عضلانی و اختلال در عملکرد گوارش به همراه داشته باشد.
به گفته احمدی، قرار گرفتن مداوم در معرض باد سرد موجب کاهش رطوبت مفاصل و تشدید آرتروز می‌شود. همچنین، سرد شدن معده به کندی هضم و افزایش نفخ منجر خواهد شد. او خاطرنشان کرد: «کمردردهای مزمنی که در برخی افراد دیده می‌شود، می‌تواند ناشی از قرار گرفتن طولانی‌مدت در برابر باد سرد باشد که بر عملکرد کلیه‌ها نیز اثر منفی دارد.»
احمدی در ادامه به راهکارهایی از منظر طب سنتی برای کاهش آسیب ناشی از باد پنکه و کولر اشاره کرد: «هرگز باد پنکه را مستقیماً به سمت بدن نگیرید. بهتر است جهت باد به سمت دیوار یا سقف باشد تا جریان غیرمستقیم ایجاد شود. همچنین می‌توانید از رطوبت‌سازهای طبیعی مثل پوست پرتقال در فضای اتاق استفاده کنید.»
او افزود: «برای افراد سالمند یا کسانی که بدن حساس‌تری دارند، پوشاندن پشت گردن با روسری نازک می‌تواند مانع از برخورد مستقیم باد سرد به ناحیه گردن و گوش شود. همچنین استفاده از مواد غذایی با طبع گرم مانند شربت عسل با آبلیموی تازه، خاکشیر و کاهو سکنجبین توصیه می‌شود.»
تهدیدهای پنهان کولر و پنکه از نگاه پزشکی مدرن
در ادامه این گزارش، دکتر مریم حسینی، متخصص بیماری‌های تنفسی، با مقایسه تاثیرات پنکه و کولر بر سلامت گفت: «کولرهای گازی با کاهش رطوبت هوا، مخاط بینی و گلو را خشک می‌کنند. این مسئله به‌ویژه برای مبتلایان به آسم یا آلرژی می‌تواند بسیار خطرناک باشد. همچنین، افت ناگهانی دمای محیط سیستم ایمنی بدن را تضعیف کرده و زمینه ابتلا به سرماخوردگی را فراهم می‌سازد.»
وی اضافه کرد: «در مقابل، پنکه‌ها با ایجاد چرخش در هوا، موجب پراکنده شدن ذرات گرد و غبار و آلرژن‌ها در فضای اتاق می‌شوند؛ موضوعی که به شدت برای کسانی که به حساسیت‌های فصلی مبتلا هستند، مشکل‌ساز است. برخلاف کولر، پنکه تأثیری در کاهش رطوبت ندارد.»
حسینی هشدار داد: استفاده طولانی‌مدت از کولر گازی در طول شب، خطر گرفتگی عضلات و بروز بی‌خوابی را تا ۴۰ درصد افزایش می‌دهد.
مقایسه کاربردی کولر گازی و پنکه
این متخصص تنفسی با بررسی مزایا و معایب هر دو وسیله گفت: «کولر گازی توانایی کاهش دمای محیط تا حدود ۱۰ درجه را دارد و با حذف رطوبت اضافی مانع رشد قارچ‌ها می‌شود، اما مصرف بالای انرژی، خشکی پوست و تحریک سینوس‌ها از معایب آن است.»
او ادامه داد: «پنکه با مصرف انرژی کمتر، گردش هوای طبیعی‌تری ایجاد می‌کند اما در مقابل، دمای محیط را کاهش نمی‌دهد و آلاینده‌ها را در فضا پراکنده می‌سازد.»
نکاتی برای استفاده ایمن از وسایل خنک‌کننده
حسینی چهار راهکار کاربردی برای استفاده صحیح از سیستم‌های سرمایشی ارائه کرد:
۱. تنظیم دمای کولر بین ۲۴ تا ۲۶ درجه سانتی‌گراد برای ایجاد هوای معتدل
۲. پرهیز از نشستن مستقیم در مسیر جریان باد
۳. استفاده همزمان از دستگاه‌های رطوبت‌ساز برای جلوگیری از خشکی هوا
۴. نوشیدن روزانه حداقل ۸ لیوان آب برای جبران آب از دست‌رفته بدن
او همچنین اشاره کرد که پنکه سقفی می‌تواند گزینه‌ای مناسب برای گردش یکنواخت هوا بدون پخش آلاینده‌ها باشد.
