ویتامین B۱۲؛ طلسم سلامت مغز و بدن که بسیاری آن را دست‌کم می‌گیرند!
ویتامین B12، یکی از کلیدی‌ترین ترکیبات برای سلامت جسم و روان است که کمبود آن می‌تواند عوارض جدی و نگران‌کننده‌ای ایجاد کند.
ویتامین B12، که به عنوان یکی از ویتامین‌های محلول در آب شناخته می‌شود، تنها از طریق مواد غذایی قابل دریافت است و نقشی کلیدی در تولید گلبول‌های قرمز، عملکرد صحیح سیستم عصبی و متابولیسم بدن ایفا می‌کند. اگرچه بیشتر افراد با تغذیه متنوع به میزان کافی این ویتامین را جذب می‌کنند، اما برخی به دلایل مختلف ممکن است دچار کمبود شوند که این موضوع به خصوص در میان گیاه‌خواران و افرادی با مشکلات گوارشی بیشتر دیده می‌شود.
یکی از مهم‌ترین اثرات مصرف مکمل ویتامین B12، بهبود سریع سطح این ویتامین در بدن افراد دارای کمبود است. کسانی که به دلایلی مانند جذب ناکافی یا بیماری کم‌خونی پرنیشیوز، سطح B12 پایینی دارند، با مصرف مکمل می‌توانند به سرعت شرایط خود را بهبود بخشند. در موارد شدید، پزشکان معمولاً تزریق عضلانی ویتامین B12 را تجویز می‌کنند تا مقدار این ویتامین به حد طبیعی بازگردد و سپس مصرف خوراکی برای حفظ این وضعیت کافی است. اگر نگران کمبود هستید، مراجعه به پزشک و انجام آزمایش‌های لازم، بهترین راهکار است.
در دوران حساس بارداری، مصرف مکمل‌های حاوی ویتامین B12 و دیگر مواد مغذی اهمیت ویژه‌ای دارد. تحقیقات نشان داده‌اند که استفاده از این مکمل‌ها سلامت مادر و کودک را بهبود می‌بخشد و خطر بروز ناهنجاری‌های لوله عصبی، تاخیر در رشد جنین و کم‌خونی را کاهش می‌دهد. البته هنوز نیاز به مطالعات بیشتر برای شناخت اثرات بلندمدت مصرف این ویتامین در دوران بارداری احساس می‌شود. بنابراین، خانم‌های باردار به ویژه اگر رژیم گیاهی دارند، باید حتماً با پزشک خود در این زمینه مشورت کنند.
ویتامین B12 نقش مهمی در کاهش سطح هموسیستئین خون دارد؛ ترکیبی که افزایش آن می‌تواند خطر بیماری‌های قلبی و مشکلات چشمی مانند دژنراسیون ماکولا را افزایش دهد. با وجود این، هنوز شواهد کافی برای اثبات اینکه مکمل‌های B12 می‌توانند از این بیماری‌ها جلوگیری کنند، وجود ندارد و تحقیقات بیشتری لازم است.
از نظر وظایف کلیدی این ویتامین در بدن می‌توان به توسعه و حفظ سلامت سیستم عصبی مرکزی، ساخت گلبول‌های قرمز، سنتز DNA و RNA و تبدیل هموسیستئین به متیونین اشاره کرد. منابع اصلی غذایی این ویتامین شامل انواع گوشت‌ها، ماهی، لبنیات، تخم‌مرغ و غلات غنی‌شده هستند. افرادی که رژیم غذایی متنوعی دارند، معمولاً نیازی به مصرف مکمل ندارند اما گیاه‌خواران، سالمندان، بیماران خاص و کسانی که تحت جراحی‌های گوارشی قرار گرفته‌اند، باید بیشتر مراقب باشند.
کمبود ویتامین B12 می‌تواند با علائم متنوعی از جمله کم‌خونی ماگالوبلاستیک، التهاب زبان، رنگ‌پریدگی پوست، خستگی، تپش قلب، کاهش وزن، زوال عقل و حتی ناباروری همراه باشد. علل این کمبود می‌تواند از دریافت ناکافی، مشکلات جذب تا مصرف برخی داروهای خاص باشد. از آنجا که بدن قادر است مقادیر قابل توجهی از این ویتامین را ذخیره کند، ممکن است علائم کمبود ماه‌ها یا سال‌ها پس از آغاز آن ظاهر شوند.
در نهایت، تنها گروه‌هایی که واقعاً در معرض کمبود یا خطر آن هستند، باید تحت نظر پزشک و با آزمایش‌های مربوطه، اقدام به مصرف مکمل کنند. این گروه‌ها شامل گیاه‌خواران، زنان باردار یا شیرده با رژیم گیاهی، سالمندان، بیماران کم‌خونی پرنیشیوز و کسانی که مشکلات گوارشی دارند، هستند. انتخاب نوع و دوز مکمل باید با مشورت پزشک و توجه به داروهای مصرفی دیگر انجام شود تا از تداخل‌های احتمالی جلوگیری شود.
ویتامین B12 با نقش اساسی در حفظ سلامت سیستم عصبی، تولید انرژی و ساخت سلول‌های خونی، یک رکن کلیدی در حفظ سلامت عمومی است. مصرف به موقع مکمل‌ها در صورت نیاز می‌تواند تأثیر چشمگیری بر بهبود کیفیت زندگی داشته باشد، اما افراد با رژیم غذایی متنوع معمولاً نیازی به مصرف اضافه آن ندارند. بررسی دقیق و مشاوره پزشکی همواره بهترین راهکار برای مدیریت سلامت ویتامین B12 است.
