مسکن محبوب در خانه‌های ما شاید ما را بی‌پروا کند!
استامینوفن، دارویی که سال‌ها به‌عنوان تسکین‌دهنده‌ای بی‌خطر در خانه‌ها جا خوش کرده، اکنون با چهره‌ای متفاوت در تحقیقات علمی ظاهر شده است.
تحقیقات تازه‌ای که توجه محافل علمی را به خود جلب کرده، حکایت از آن دارد که داروی رایج و پرمصرف استامینوفن، که بیشتر به‌عنوان مُسکنی برای دردهای ساده مورد استفاده قرار می‌گیرد، ممکن است نقشی فراتر از کاهش درد ایفا کند. طبق این پژوهش، مصرف این دارو احتمال گرایش افراد به رفتارهای خطرپذیر را نیز افزایش می‌دهد.
این مطالعه که در سال ۲۰۲۰ صورت گرفته و رفتار افراد را تحت تأثیر دوز مصرفی استامینوفن بررسی کرده، نشان می‌دهد که این دارو که با نام پاراستامول نیز شناخته می‌شود و در قالب برندهای گوناگون در داروخانه‌ها یافت می‌شود، می‌تواند سطح ریسک‌پذیری افراد را بالا ببرد.
«استامینوفن احساسات منفی را کاهش می‌دهد»
دکتر بالدوین وی (Baldwin Way)، متخصص علوم اعصاب از دانشگاه ایالتی اوهایو که یافته‌های این تحقیق را منتشر کرده، می‌گوید: «به نظر می‌رسد استامینوفن هنگام مواجهه با فعالیت‌های خطرناک، احساسات منفی افراد را کاهش می‌دهد. به بیان ساده‌تر، افرادی که این دارو را مصرف می‌کنند، ترس کمتری احساس می‌کنند.»
او در ادامه تصریح کرد: «با در نظر گرفتن این واقعیت که حدود ۲۵ درصد از جمعیت ایالات متحده به‌طور هفتگی استامینوفن مصرف می‌کنند، کاهش درک خطر و تمایل به خطرپذیری بیشتر می‌تواند تأثیرات قابل توجهی بر کل جامعه داشته باشد.»
اثر روانشناختی گسترده‌تر از تصور قبلی؟
یافته‌های جدید در امتداد مجموعه‌ای از مطالعات در حال گسترش قرار می‌گیرند که معتقدند اثرات استامینوفن محدود به تسکین دردهای فیزیکی نیست و بر حوزه‌های روانی نیز تأثیر می‌گذارد. پیش از این نیز پژوهش‌هایی از کاهش همدلی، کند شدن عملکردهای شناختی و کاهش پذیرش احساسات منفی با مصرف استامینوفن خبر داده بودند.
مطالعه جدید این فرض را تقویت می‌کند که توانایی افراد در تحلیل خطرات در هنگام مصرف این دارو ممکن است دستخوش تغییر شود.
آزمایش بالینی با بادکنک و پول خیالی
در قالب مجموعه‌ای از آزمایش‌ها که توسط تیم تحقیقاتی بالدوین طراحی شده بود، بیش از ۵۰۰ دانشجو شرکت کردند. در این آزمایش‌ها، شرکت‌کنندگان یا دوز ۱۰۰۰ میلی‌گرمی استامینوفن دریافت کردند یا دارونما. سپس از آن‌ها خواسته شد تا در یک بازی رایانه‌ای، بادکنکی را باد کنند که با هر فوت، پول فرضی بیشتری به دست می‌آوردند. با این حال، اگر بادکنک می‌ترکید، تمام پول از دست می‌رفت.
نتیجه این بود که گروهی که استامینوفن مصرف کرده بودند، بادکنک‌ها را بیشتر از گروه دارونما باد کردند و در نتیجه رفتار خطرپذیرتری از خود نشان دادند.
کاهش اضطراب یا افزایش بی‌مبالاتی؟
بالدوین وی در توضیح این رفتار گفت: «افرادی که نسبت به خطر گریز دارند، ممکن است فقط چند بار باد کنند و بعد پول را نقد کنند، اما آن‌هایی که استامینوفن مصرف کرده‌اند، به نظر می‌رسد اضطراب کمتری درباره ترکیدن بادکنک دارند.»
در دو آزمایش دیگر نیز شرکت‌کنندگان با پر کردن پرسش‌نامه‌هایی، میزان خطری را که در سناریوهای مختلفی مانند قمار، پرش از ارتفاع یا رانندگی بدون کمربند ایمنی احساس می‌کردند، ارزیابی کردند. در یکی از این پرسش‌نامه‌ها، مصرف‌کنندگان استامینوفن نسبت به گروه کنترل، خطر را کمتر درک کرده بودند؛ هرچند این نتیجه در پرسش‌نامه دوم تکرار نشد.
محققان اذعان کرده‌اند که یافته‌های حاصل از این نوع آزمایش‌ها الزماً بازتاب مستقیمی از تأثیر این دارو در شرایط واقعی زندگی نیست، اما میانگین نتایج نشان‌دهنده یک ارتباط معنادار بین مصرف استامینوفن و تمایل بیشتر به انتخاب‌های پرخطر است—even اگر این اثر در ظاهر کم‌رنگ باشد.
احتمال تأثیر دارو بر اضطراب در شرایط تصمیم‌گیری
تیم تحقیقاتی پیشنهاد داده است که کاهش اضطراب ناشی از استامینوفن می‌تواند عامل اصلی در افزایش رفتارهای ریسک‌پذیر باشد. آنان می‌گویند: «در شرایطی که فرد دارونما دریافت می‌کند، احتمالاً اضطراب فزاینده‌ای را در صورت بزرگ شدن بادکنک احساس می‌کند که منجر به توقف آزمایش می‌شود. اما استامینوفن ممکن است همین اضطراب را کاهش دهد و فرد را به ادامه مسیر و در نتیجه انتخاب‌های پرخطرتر سوق دهد.»
پژوهشگران تأکید کرده‌اند که در آینده باید به بررسی عمیق‌تری درباره سازوکارهای روانی و زیستی دخیل در این پدیده پرداخته شود.
استامینوفن هنوز جایگاه خود را دارد، اما پرسش‌ها باقی است
علیرغم این یافته‌ها، استامینوفن همچنان یکی از پرمصرف‌ترین داروهای جهان به شمار می‌رود و سازمان جهانی بهداشت آن را در فهرست داروهای ضروری قرار داده است.
بالدوین وی در پایان خاطرنشان کرد: «ما واقعاً نیازمند تحقیقات بیشتری در زمینه تأثیر داروهای بدون نسخه مثل استامینوفن بر نحوه تصمیم‌گیری‌ها و میزان پذیرش ریسک توسط افراد هستیم.»
نتایج این مطالعه در نشریه Social Cognitive and Affective Neuroscience منتشر شده است. نسخه اولیه مقاله در سپتامبر ۲۰۲۰ منتشر شد و در سال ۲۰۲۱ تفسیرهای انتقادی پیرامون آن ارائه شد. نسخه کنونی با هدف شفاف‌سازی ماهیت فرضی نتایج به‌روزرسانی شده است.
