خواب بیکیفیت مغزتان را زودتر پیر میکند
کمخوابی تنها شما را روز بعد خسته نمیکند؛ پژوهشهای تازه نشان میدهد بیخوابی مداوم میتواند مغز را سریعتر پیر کند. کارشناسان چند تغییر ساده در سبک زندگی را برای حفظ سلامت مغز پیشنهاد میدهند.
فرارو – خواب کافی یکی از پایههای سلامت جسم و روان است، اما تحقیقات جدید نشان میدهد که کمخوابی مزمن میتواند تأثیرات طولانیمدت و قابلتوجهی روی عملکرد مغز و روند پیری آن داشته باشد.
به گزارش فرارو به نقل از وومنز هلث، یک شب خواب بیکیفیت باعث احساس خستگی و کسالت فردا میشود، اما پژوهشهای اخیر تأکید میکنند که کمخوابی مزمن اثرات جدیتر و بلندمدتتری روی سلامت جسمی و ذهنی دارد. مطالعهای تازه رابطهای مشخص میان اختلالات خواب و شتاب در پیری مغز را نشان میدهد.
نتایج پژوهش چه بود؟
مطالعهای که در نشریه علمی The Lancet eBioMedicine منتشر شد، دادههای ۲۷ هزار و ۵۰۰ نفر میانسال و سالمند از پروژه UK Biobank را بررسی کرده است؛ پروژهای که دهها سال است اطلاعات سلامت افراد را جمعآوری میکند.
شرکتکنندگان تحت اسکن MRI مغزی قرار گرفتند و پرسشنامههایی درباره وضعیت خواب خود، شامل مدت خواب شبانه، احتمال ابتلا به بیخوابی، میزان خروپف و خوابآلودگی روزانه، تکمیل کردند. همچنین «کرونوتایپ» خود را گزارش دادند؛ یعنی مشخص کردند که بیشتر «صبحدوست» هستند یا «شبزندهدار».
پژوهشگران افراد را در سه گروه دستهبندی کردند: خواب سالم، خواب متوسط و خواب ضعیف. سپس دادههای خواب با اسکنهای مغزی مقایسه شد و «سن مغز» هر فرد محاسبه شد. نتایج قابلتوجه بود: هر واحد کاهش در کیفیت خواب باعث افزایش حدود شش ماهه فاصله بین سن واقعی و سن مغزی میشد. به عبارت دیگر، افرادی که خواب ضعیف داشتند، مغزشان تقریباً یک سال پیرتر از سن تقویمیشان به نظر میرسید.
چرا خواب برای سلامت مغز حیاتی است؟
ابیگیل داو، پژوهشگر ارشد این مطالعه، توضیح میدهد: «خواب رفتاری اساسی است که در متابولیسم، عملکرد سیستم ایمنی، پاکسازی مواد زائد از مغز و تثبیت حافظه نقش دارد.»
او همچنین اشاره میکند که خواب ضعیف با افزایش التهاب بدن مرتبط است و بیش از ۱۰ درصد ارتباط بین خواب نامطلوب و پیری مغز، ناشی از همین التهاب است. به گفته داو، خواب نامناسب خطر ابتلا به بیماریهای جدی مانند دیابت نوع ۲، چاقی و بیماریهای قلبی را افزایش میدهد که همگی با التهاب در ارتباط هستند.
جِید وو، متخصص پزشکی رفتاری خواب، تأکید میکند: «بسیاری از بیماریهایی که طول عمر و کیفیت زندگی را کاهش میدهند، از مشکلات قلبی تا اختلالات مغزی، مستقیم از کیفیت خواب تأثیر میپذیرند.»
میزان خواب لازم چقدر است؟
نیاز هر فرد به خواب متفاوت است، اما مرکز کنترل و پیشگیری بیماریهای آمریکا (CDC) توصیه میکند بزرگسالان بین ۷ تا ۹ ساعت خواب شبانه داشته باشند. عوامل دیگری مانند فعالیت روزانه، سلامت و ژنتیک میتواند میزان دقیق مورد نیاز را تغییر دهد.
کیفیت خواب معمولاً مهمتر از کمیت آن است. داشتن برنامه منظم خواب، رفتن به رختخواب و بیدار شدن در ساعتهای مشخص، نقش حیاتی در حفظ کیفیت خواب دارد.
راهکارهای بهبود خواب
ابیگیل داو چند توصیه عملی برای بهبود خواب ارائه میدهد:
-
خواب و بیداری منظم: هر روز در زمان مشخص بخوابید و بیدار شوید تا ساعت بیولوژیکی بدن تنظیم شود.
-
پرهیز از کافئین و الکل: این مواد ریتم طبیعی خواب را مختل و کیفیت خواب عمیق را کاهش میدهند.
-
کاهش استفاده از صفحهنمایشها پیش از خواب: نور آبی مانع تولید ملاتونین میشود و زمان خواب را به تأخیر میاندازد.
-
محیط خواب مناسب: اتاق تاریک، آرام و خنک، بدون صدا و نور مزاحم، کیفیت خواب را افزایش میدهد.
اگر با وجود رعایت این موارد مشکل خواب ادامه داشت، لازم است به پزشک مراجعه کنید، بهویژه در صورت خروپف شدید، خوابآلودگی روزانه یا عدم احساس تجدید انرژی پس از خواب شبانه. وو میگوید: «این نشانهها معمولاً نشان میدهد که چیزی در خواب شبانه درست کار نمیکند.»
