ترفند خواب حداکثری؛ راهی برای خواب بهتر یا دام پنهان مشکلات؟

روش «خواب حداکثری» به معنای استفاده هم‌زمان از تمام ابزارها و شیوه‌ها برای بهبود کیفیت و مدت زمان خواب است. افراد بسیاری به دنبال راه‌هایی برای بهبود خواب خود هستند و از روش‌هایی نظیر تاریک کردن اتاق، استفاده از عینک‌های نور قرمز، مصرف مکمل‌های ملاتونین و یا حتی تغییرات خاص در رژیم غذایی خود بهره می‌برند. این روش‌ها در کنار برخی اپلیکیشن‌های مخصوص خواب و روتین‌های زیبایی شبانه، به نوعی در قالب ترفند «خواب حداکثری» پیاده‌سازی می‌شوند.

به گفته دکتر جاگ سوندرام، استاد پزشکی در دانشگاه راتگرز نیوجرسی، در گذشته خواب به‌طور گسترده نادیده گرفته می‌شد و مردم بر این باور بودند که کمبود خواب مانعی برای انجام کارها نیست، اما اکنون بیشتر افراد به اهمیت خواب پی برده‌اند و تلاش می‌کنند آن را بهینه کنند.

در این میان، برخی از روش‌ها و ترفندهای مربوط به خواب حداکثری کاملا مبتنی بر شواهد علمی و پزشکی هستند. به عنوان مثال، خوابیدن در اتاقی تاریک و خنک، محدود کردن استفاده از صفحه‌نمایش قبل از خواب، جلوگیری از مصرف الکل و کافئین چند ساعت قبل از خواب، و تنظیم برنامه خواب و بیداری منظم از جمله روش‌های اثبات شده برای بهبود کیفیت خواب هستند.

با این حال، برخی از ترفندهای خواب حداکثری که در فضای مجازی رواج پیدا کرده‌اند، در بهترین حالت مشکوک و در بدترین حالت می‌توانند مضر باشند. برای مثال، استفاده از اپلیکیشن‌های ردیابی خواب ممکن است دقت کافی نداشته باشد و برخی افراد توجه زیادی به نتایج این اپلیکیشن‌ها می‌کنند که ممکن است تنها تصویری ناقص از کیفیت خواب واقعی ارائه دهند. همچنین، برخی از افراد به استفاده از پتوی سنگین روی آورده‌اند که شواهدی مبنی بر تاثیر مثبت آن بر بهبود خواب وجود دارد، اما این امر تنها برای افرادی که از این پتوها به عنوان وسیله‌ای برای احساس آرامش استفاده می‌کنند، مفید است.

یکی دیگر از ترفندهای رایج، استفاده از نور قرمز برای بهبود خواب است، اما شواهد علمی اندکی وجود دارند که نشان دهند نور قرمز می‌تواند به بهبود خواب و یا افزایش ترشح ملاتونین کمک کند. برخی از مطالعات نشان داده‌اند که نور قرمز ممکن است باعث هوشیاری در طول شب شود و در نتیجه تاثیری منفی بر کیفیت خواب بگذارد.

مکمل‌های خواب مانند ملاتونین و منیزیم هم در بسیاری از ترفندهای خواب حداکثری گنجانده شده‌اند. این مکمل‌ها ممکن است برای برخی افراد موثر باشند، اما مصرف مداوم آنها ممکن است اختلالات خواب پنهان را مخفی کند و باعث بروز مشکلات دیگری شود. برخی کارشناسان نیز هشدار می‌دهند که مصرف مکمل‌ها باید تحت نظارت پزشک صورت گیرد.

اما برخی از ترفندهایی که طرفداران «خواب حداکثری» به آنها روی می‌آورند، خطرات بیشتری به همراه دارند. برای مثال، استفاده از چسب برای بستن دهان به منظور جلوگیری از نفس کشیدن از دهان، در حالی که ممکن است برای افرادی که به آپنه خواب انسدادی مبتلا هستند، بسیار خطرناک باشد و باعث آسیب به بافت‌های نرم دهان شود. همچنین، گشادکننده‌های بینی ممکن است برای افراد مبتلا به گرفتگی مزمن بینی مفید باشد، اما در صورتی که فرد به مشکلات تنفسی از نوع دیگر دچار باشد، باید از پزشک کمک بگیرد.

در نهایت، برخی از ترفندهای مرتبط با «خواب حداکثری» بیشتر جنبه ظاهری دارند تا بهبود کیفیت خواب. مثلا استفاده از روتین‌های زیبایی شبانه، که هرچند ممکن است به فرد کمک کنند از نظر ظاهری احساس بهتری داشته باشد، اما تاثیری بر کیفیت خواب ندارد. در واقع، آنچه که اهمیت دارد، داشتن یک روتین منظم قبل از خواب است که بتواند به فرد کمک کند خوابی راحت و با کیفیت داشته باشد.

با این حال، نکته‌ای که باید در نظر گرفت این است که توجه بیش از حد به بهینه‌سازی خواب و تلاش برای داشتن خوابی کامل و بی‌نقص می‌تواند به استرس دامن بزند و در نهایت باعث اختلالات خواب شود. برخی از افراد ممکن است به مشکلی به نام «اورتوزومنیا» مبتلا شوند که نوعی وسواس غیرسازنده برای دستیابی به خوابی بی‌نقص است. در این شرایط، خواب به‌جای یک فعالیت آرامش‌بخش، تبدیل به یک مسئولیت استرس‌زا می‌شود که در نهایت کیفیت خواب را کاهش می‌دهد.